ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ หนึ่ง

สำรวจกองทัพที่สมรภูมิ กุรุกฺเษตฺร

โศลก 45

yadi mām apratīkāram
aśastraṁ śastra-pāṇayaḥ
dhārtarāṣṭrā raṇe hanyus
tan me kṣema-taraṁ bhavet
ยทิ มามฺ อปฺรตีการมฺ
อศสฺตฺรํ ศสฺตฺร-ปาณยห์
ธารฺตราษฺฏฺรา รเณ หนฺยุสฺ
ตนฺ เม เกฺษม-ตรํ ภเวตฺ
ยทิ — ถึงแม้ว่า, มามฺ — ข้าพเจ้า, อปฺรตีการมฺ — ปราศจากการต่อต้าน, อศสฺตฺรมฺ — โดยไม่มีอาวุธ, ศสฺตฺร-ปาณยห์ — ผู้ที่มีอาวุธอยู่ในมือ, ธารฺตราษฺฏฺราห์ — เหล่าโอรสของ ธฺฤตราษฺฏฺร, รเณ — ในสมรภูมิ, หนฺยุห์ — อาจสังหาร, ตตฺ — นั้น, เม — สำหรับข้า, กฺเษม-ตรมฺ — ดีกว่า, ภเวตฺ — อาจเป็น

คำแปล

มันอาจเป็นการดีกว่าถ้าหากว่าเหล่าโอรสของ ธฺฤตราษฺฏฺร ผู้มีอาวุธครบมือมาสังหารข้าพเจ้าขณะที่ข้าพเจ้าไร้อาวุธ และข้าพเจ้าจะไม่ตอบโต้ในสนามรบ

คำอธิบาย

เป็นประเพณีตามหลักการต่อสู้ของ กฺษตฺริย ว่าศัตรูผู้ไม่มีอาวุธ และไม่ยินดีต่อสู้ไม่ควรถูกทำร้าย อย่างไรก็ดี อรฺชุน ทรงตัดสินใจแล้วว่าถึงแม้ศัตรูจะบุกรุกเข้ามาในสถานการณ์ที่ไม่เหมาะสมเช่นนี้พระองค์จะทรงไม่ยอมต่อสู้ โดยมิได้พิจารณาว่าฝ่ายตรงข้ามมีควาปรารถนาจะสู้รบแค่ไหน ลักษณะอาการทั้งหมดนี้ก็เนื่องมาจากหัวใจที่อ่อนโยนจากผลที่ทรงเป็นสาวกผู้ยิ่งใหญ่ขององค์ภควานฺนั้นเอง