ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบสาม

ธรรมชาติ ผู้รื่นเริง และจิตสำนึก

โศลก 20

prakṛtiṁ puruṣaṁ caiva
viddhy anādī ubhāv api
vikārāṁś ca guṇāṁś caiva
viddhi prakṛti-sambhavān
ปฺรกฺฤตึ ปุรุษํ ไจว
วิทฺธฺยฺ อนาที อุภาวฺ อปิ
วิการำศฺ จ คุณำศฺ ไจว
วิทฺธิ ปฺรกฺฤติ-สมฺภวานฺ
ปฺรกฺฤติมฺ — ธรรมชาติวัตถุ, ปุรุษมฺ — สิ่งมีชีวิต, — เช่นกัน, เอว — แน่นอน, วิทฺธิ — เธอต้องรู้, อนาที — ไม่มีจุดเริ่มต้น, อุเภา — ทั้งคู่, อปิ — เช่นกัน, วิการานฺ — การเปลี่ยนแปลง, — เช่นกัน, คุณานฺ — สามระดับของธรรมชาติ, — เช่นกัน, เอว — แน่นอน, วิทฺธิ — รู้, ปฺรกฺฤติ — ธรรมชาติวัตถุ, สมฺภวานฺ — ผลิตจาก

คำแปล

ควรเข้าใจว่าธรรมชาติวัตถุและสิ่งมีชีวิตไม่มีจุดเริ่มต้น การเปลี่ยนแปลงและระดับของวัตถุเป็นผลผลิตของธรรมชาติวัตถุ

คำอธิบาย

จากความรู้ที่ให้ไว้ในบทนี้เราจะสามารถเข้าใจร่างกาย (สนามแห่งกิจกรรม) และผู้รู้ร่างกาย (ทั้งปัจเจกวิญญาณและอภิวิญญาณ) ร่างกายเป็นสนามแห่งกิจกรรมซึ่งประกอบไปด้วยธรรมชาติวัตถุ ปัจเจกวิญญาณที่ถูกร่างกายปกคลุมและรื่นเริงไปกับกิจกรรมของร่างกายคือ ปุรุษ หรือสิ่งมีชีวิต เราเป็นผู้รู้ผู้หนึ่งและผู้รู้อีกผู้หนึ่งคืออภิวิญญาณ เข้าใจว่าทั้งอภิวิญญาณและปัจเจกวิญญาณเป็นปรากฏการณ์ที่ต่างกันของบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า สิ่งมีชีวิตอยู่ในกลุ่มของพลังงานของพระองค์และอภิวิญญาณอยู่ในกลุ่มของภาคที่แบ่งแยกส่วนมาจากองค์ภควานฺ

ทั้งธรรมชาติวัตถุและสิ่งมีชีวิตเป็นอมตะหมายความว่าทั้งคู่มีอยู่ก่อนการสร้างปรากฏการณ์ทางวัตถุมาจากพลังงานขององค์ภควานฺ สิ่งมีชีวิตก็เช่นเดียวกันแต่สิ่งมีชีวิตเป็นพลังงานที่สูงกว่า ทั้งสิ่งมีชีวิตและธรรมชาติวัตถุมีอยู่ก่อนที่จักรวาลนี้จะปรากฏ ธรรมชาติวัตถุถูกซึมซาบอยู่ในองค์ภควานฺ มหา-วิษฺณุ และเมื่อถึงเวลาจำเป็นจะปรากฏออกมาผ่านทางผู้แทน มหตฺ-ตตฺตฺว ในทำนองเดียวกันสิ่งมีชีวิตก็อยู่ในพระองค์เนื่องจากอยู่ภายใต้พันธสภาวะจึงไม่ชอบรับใช้องค์ภควานฺ ดังนั้นจึงไม่ได้รับอนุญาตให้เข้าไปในท้องฟ้าทิพย์ แต่จากการที่ธรรมชาติวัตถุปรากฏออกมาสิ่งมีชีวิตเหล่านี้จึงได้รับอนุญาตให้ปฏิบัติการในโลกวัตถุ และเตรียมตัวเพื่อเข้าไปในโลกทิพย์ นั่นคือความเร้นลับแห่งการสร้างทางวัตถุนี้ อันที่จริงสิ่งมีชีวิตโดยเนื้อแท้เดิมทีเป็นละอองอณูทิพย์ขององค์ภควานฺ แต่เนื่องจากธรรมชาติที่ชอบต่อต้านจึงได้มาอยู่ในพันธสภาวะภายใต้ธรรมชาติวัตถุ ไม่สำคัญว่าสิ่งมีชีวิตหรือชีวิตที่สูงกว่าขององค์ภควานฺมาสัมผัสกับธรรมชาติวัตถุได้อย่างไร อย่างไรก็ดีบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าทรงทราบว่าสิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นได้อย่างไรและทำไมมันจึงเกิดขึ้น ในพระคัมภีร์พระองค์ตรัสว่าผู้ที่หลงใหลอยู่กับธรรมชาติวัตถุนี้จะต้องเผชิญกับการดิ้นรนต่อสู้เพื่อความอยู่รอดด้วยความยากลำบาก แต่จากไม่กี่โศลกนี้เราควรรู้อย่างแน่นอนว่าการเปลี่ยนแปลงและอิทธิพลทั้งหลายของธรรมชาติวัตถุทั้งสามระดับก็เป็นผลผลิตของธรรมชาติวัตถุเช่นกัน การเปลี่ยนแปลงและความหลากหลายทั้งหมดที่เกี่ยวข้องกับสิ่งมีชีวิตก็เนื่องมาจากร่างกาย สำหรับดวงวิญญาณแล้วสิ่งมีชีวิตทั้งหมดเหมือนกัน