ภควัท-คีตา ฉบับเดิม
บทที่ สิบสี่
สามระดับแห่งธรรมชาติวัตถุ
โศลก 3
mama yonir mahad brahma
tasmin garbhaṁ dadhāmy aham
sambhavaḥ sarva-bhūtānāṁ
tato bhavati bhārata
tasmin garbhaṁ dadhāmy aham
sambhavaḥ sarva-bhūtānāṁ
tato bhavati bhārata
มม โยนิรฺ มหทฺ พฺรหฺม
ตสฺมินฺ ครฺภํ ทธามฺยฺ อหมฺ
สมฺภวห์ สรฺว-ภูตานำ
ตโต ภวติ ภารต
ตสฺมินฺ ครฺภํ ทธามฺยฺ อหมฺ
สมฺภวห์ สรฺว-ภูตานำ
ตโต ภวติ ภารต
มม — ของข้า, โยนิห์ — ต้นเหตุแห่งการเกิด, มหตฺ — ความเป็นอยู่ทางวัตถุทั้งหมด, พฺรหฺม — สูงสุด, ตสฺมินฺ — ในนั้น, ครฺภมฺ — การตั้งครรภ์, ทธามิ — สร้าง, อหมฺ — ข้า, สมฺภวห์ — ความเป็นไปได้, สรฺว-ภูตานามฺ — ของสิ่งมีชีวิตทั้งหลาย, ตตห์ — หลังจากนั้น, ภวติ — มาเป็น, ภารต — โอ้ โอรสแห่ง ภรต
คำแปล
แก่นสารทางวัตถุทั้งหมดเรียกว่า
คำอธิบาย
นี่เป็นการอธิบายเกี่ยวกับโลกนี้ คือ ทุกสิ่งทุกอย่างที่เกิดขึ้นเนื่องมาจากการผสมผสานของ กฺเษตฺร และ กฺเษตฺร-ชฺญ หรือร่างกายและดวงวิญญาณ การผสมผสานกันของธรรมชาติวัตถุและสิ่งมีชีวิตเป็นไปได้โดยองค์ภควานฺ มหตฺ-ตตฺตฺว เป็นแหล่งกำเนิดทั้งหมดของปรากฏการณ์ในจักรวาลทั้งหมด และแก่นสารทั้งหมดของแหล่งกำเนิดทางวัตถุนั้นมีสามระดับแห่งธรรมชาติวัตถุ บางครั้งเรียกว่า พฺรหฺมนฺ องค์ภควานฺทรงทำให้แก่นสารทั้งหมดตั้งครรภ์ ดังนั้นจักรวาลอันนับไม่ถ้วนจึงเกิดขึ้นมาได้ แก่นสารทางวัตถุทั้งหมดนี้หรือ มหตฺ-ตตฺตฺว อธิบายว่าเป็น พฺรหฺมนฺ ในวรรณกรรมพระเวท (มุณฺฑก อุปนิษทฺ 1.1.19) กล่าวว่า ตสฺมาทฺ เอตทฺ พฺรหฺม นาม-รูปมฺ อนฺนํ จ ชายเต องค์ภควานฺทรงทำให้ พฺรหฺมนฺ ตั้งครรภ์ด้วยเมล็ดพันธุ์ของสิ่งมีชีวิต ธาตุทั้งยี่สิบสี่เริ่มต้นจาก ดิน น้ำ ไฟ และลมทั้งหมดเป็นพลังงานวัตถุ และสิ่งเหล่านี้รวมกันเรียกว่า มหทฺ พฺรหฺม หรือ พฺรหฺมนฺ ที่ยิ่งใหญ่นั่นคือธรรมชาติวัตถุ ดังที่ได้อธิบายในบทที่เจ็ดยังมีธรรมชาติที่สูงไปกว่านี้นั่นคือสิ่งมีชีวิต ภายในธรรมชาติวัตถุจะมีธรรมชาติที่สูงกว่าเข้าไปผสมด้วยความปรารถนาขององค์ภควานฺ และหลังจากนั้นมวลชีวิตได้กำเนิดมาจากธรรมชาติวัตถุนี้
แมลงป่องวางไข่ในกองข้าว บางครั้งกล่าวกันว่าแมลงป่องเกิดจากข้าว แต่ข้าวไม่ใช่แหล่งกำเนิดของแมลงป่อง อันที่จริงแม่ของแมลงป่องเป็นผู้วางไข่ ในทำนองเดียวกันธรรมชาติวัตถุไม่ใช่แหล่งกำเนิดแห่งการเกิดของสิ่งมีชีวิต บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าทรงเป็นผู้ให้เมล็ดพันธุ์ และดูเหมือนว่าพวกเขาเกิดมาจากผลผลิตของธรรมชาติวัตถุ ดังนั้นตามกรรมเก่าของตนเองทุกๆชีวิตจึงมีร่างกายแตกต่างกัน ซึ่งธรรมชาติวัตถุนี้เป็นผู้สร้าง สิ่งมีชีวิตสามารถได้รับความสุขหรือความทุกข์ตามกรรมในอดีตของตน องค์ภควานฺทรงเป็นแหล่งกำเนิดแห่งปรากฏการณ์ของสิ่งมีชีวิตทั้งหมดในโลกวัตถุนี้