ภควัท-คีตา ฉบับเดิม
บทที่ หก
ธฺยาน-โยค
โศลก 31
sarva-bhūta-sthitaṁ yo māṁ
bhajaty ekatvam āsthitaḥ
sarvathā vartamāno ’pi
sa yogī mayi vartate
bhajaty ekatvam āsthitaḥ
sarvathā vartamāno ’pi
sa yogī mayi vartate
สรฺว-ภูต-สฺถิตํ โย มำ
ภชตฺยฺ เอกตฺวมฺ อาสฺถิตห์
สรฺวถา วรฺตมาโน ’ปิ
ส โยคี มยิ วรฺตเต
ภชตฺยฺ เอกตฺวมฺ อาสฺถิตห์
สรฺวถา วรฺตมาโน ’ปิ
ส โยคี มยิ วรฺตเต
สรฺว-ภูต-สฺถิตมฺ — ทรงสถิตในหัวใจของทุกคน, ยห์ — ผู้ซึ่ง, มามฺ — ข้า, ภชติ — ปฏิบัติในการอุทิศตนเสียสละรับใช้, เอกตฺวมฺ — ในหนึ่งเดียวกัน, อาสฺถิตห์ — สถิต, สรฺวถา — ในทุกกรณี, วรฺตมานห์ — สถิต, อปิ — ถึงแม้ว่า, สห์ — เขา, โยคี — นักทิพย์นิยม, มยิ — ในข้า, วรฺตเต — ดำรง
คำแปล
โยคีผู้ฏิบัติในการรับใช้องค์อภิวิญญาณด้วยความเคารพบูชาเช่นนี้
คำอธิบาย
โยคีผู้ฝึกปฏิบัติสมาธิอยู่ที่อภิวิญญาณเห็นภาคแบ่งแยกขององค์กฺฤษฺณภายในตัวเขาในรูปพระวิษณุสี่กร ทรงหอยสังข์ กงจักร คทา และดวกบัว โยคีควรรู้ว่าพระวิษณุทรงไม่แตกต่างจากองค์กฺฤษฺณ องค์กฺฤษฺณในรูปของอภิวิญญาณนี้ทรงสถิตในหัวใจของทุกๆคน ยิ่งไปกว่านั้นคือไม่มีข้อแตกต่างระหว่างอภิวิญญาณที่มีจำนวนนับไม่ถ้วนผู้ทรงปรากฏอยู่ภายในหัวใจอันนับไม่ถ้วนของสิ่งมีชีวิต ไม่มีข้อแตกต่างระหว่างบุคคลในกฺฤษฺณจิตสำนึกผู้ปฏิบัติรับใช้ด้วยความรักทิพย์แด่องค์กฺฤษฺณอยู่เสมอ และโยคีผู้สมบูรณ์ปฏิบัติสมาธิอยู่ที่อภิวิญญาณ โยคีในกฺฤษฺณจิตสำนึกถึงแม้อาจจะปฏิบัติกิจกรรมต่างๆขณะที่อยู่ในโลกวัตถุ แต่จะดำรงสถิตในองค์กฺฤษฺณเสมอ ได้ยืนยันไว้ใน ภกฺติ-รสามฺฤต-สินฺธุ (1.2.187) ของ ศฺรีล รูป โคสฺวามี ว่า นิขิลาสฺวฺ อปฺยฺ อวสฺถาสุ ชีวนฺ-มุกฺตห์ ส อุจฺยเต สาวกขององค์ภควานฺผู้ปฏิบัติอยู่ในกฺฤษฺณจิตสำนึกเสมอได้รับความหลุดพ้นโดยปริยาย ใน นารท ปญฺจราตฺร ได้ยืนยันไว้ดังนี้
ทิกฺ-กาลาทฺยฺ-อนวจฺฉินฺเน
กฺฤษฺเณ เจโต วิธาย จ
ตนฺ-มโย ภวติ กฺษิปฺรํ
ชีโว พฺรหฺมณิ โยชเยตฺ
กฺฤษฺเณ เจโต วิธาย จ
ตนฺ-มโย ภวติ กฺษิปฺรํ
ชีโว พฺรหฺมณิ โยชเยตฺ
“จากการตั้งสมาธิจิตอยู่ที่พระวรกายทิพย์ขององค์กฺฤษฺณ ผู้ทรงแผ่กระจายไปทั่ว ผู้ทรงอยู่เหนือเวลาและอวกาศ เขาซึมซาบอยู่ในการระลึกถึงองค์กฺฤษฺณ จากนั้นจะบรรลุถึงระดับแห่งความสุขในการมาคบหาสมาคมทิพย์กับพระองค์”
กฺฤษฺณจิตสำนึกเป็นระดับสูงสุดแห่งสมาธิในการปฏิบัติโยคะ การเข้าใจอย่างแท้จริงว่าองค์กฺฤษฺณทรงปรากฏในรูป ปรมาตฺมา อยู่ภายในหัวใจของทุกๆคนทำให้โยคีไม่มีความผิดพลาด คัมภีร์พระเวท (โคปาล-ตาปนี อุปนิษทฺ 1.21) ได้ยืนยันพลังอำนาจขององค์ภควานฺที่ไม่สามารถมองเห็นได้ไว้ดังนี้ เอโก ’ปิ สนฺ พหุธา โย ’วภาติ “ถึงแม้ว่าองค์ภควานฺทรงเป็นหนึ่งแต่พระองค์ทรงปรากฏอยู่ภายในหัวใจจำนวนที่นับไม่ถ้วนอย่างมากมาย” ในทำนองเดียวกัน สฺมฺฤติ-ศาสฺตฺร ได้กล่าวไว้ว่า
เอก เอว ปโร วิษฺณุห์
สรฺว-วฺยาปี น สํศยห์
ไอศฺวรฺยาทฺ รูปมฺ เอกํ จ
สูรฺย-วตฺ พหุเธยเต
สรฺว-วฺยาปี น สํศยห์
ไอศฺวรฺยาทฺ รูปมฺ เอกํ จ
สูรฺย-วตฺ พหุเธยเต
“พระวิษณุทรงเป็นหนึ่งถึงกระนั้นพระองค์ยังทรงแผ่กระจายไปทั่วด้วยพลังอำนาจที่มองไม่เห็น ถึงแม้ว่าทรงมีรูปลักษณ์เดียวพระองค์ยังทรงปรากฏอยู่ทุกหนทุกแห่งเสมือนดังดวงอาทิตย์ที่ปรากฏอยู่หลายๆแห่งในขณะเดียวกัน”