องค์ภควาน คริชณะ
บทที่ 31
บทเพลงโดยพวกโกปี
โกปี นางหนึ่งกล่าวว่า “คริชณะที่รัก ตั้งแต่ท่านเกิดมาบนแผ่นดินแห่งวระจะบูมิ ทุกสิ่งทุกอย่างดูเหมือนบานสะพรั่งไปหมด แผ่นดินแห่งวรินดาวะนะได้รับการยกย่องสรรเสริญ ประหนึ่งเทพธิดาแห่งโชคลาภมาปรากฏอยู่ที่นี่ด้วยตัวพระนางเอง พวกเราเท่านั้นที่ไม่มีความสุขเอามากๆ เพราะค้นหาท่านด้วยความพยายามจนถึงที่สุดก็ยังไม่พบ ชีวิตเราขึ้นอยู่กับท่านโดยสมบูรณ์ ขอร้องให้กลับมาหาเราอีกครั้ง”
โกปี อีกนางหนึ่งกล่าวว่า “คริชณะที่รักของข้า ท่านคือชีวิตและวิญญาณ แม้แต่ของดอกบัวที่ขึ้นอยู่ในทะเลสาบซึ่งมีน้ำใสสะอาดจากฝนในฤดูใบไม้ร่วง แม้ดอกบัวมีความสวยงามมาก หากสายตาของท่านไม่เหลียวมองดอกบัวจะเหี่ยวเฉาลง เช่นเดียวกัน ปราศจากท่านเรากำลังตายด้วยเช่นกัน อันที่จริง เรามิได้เป็นภรรยาหรือเป็นทาส ท่านไม่เคยให้เงินพวกเราเลย ถึงกระนั้น ได้แต่หลงรักการมองของท่าน บัดนี้ หากเราตายโดยไม่ได้รับการเหลียวแล ท่านต้องรับผิดชอบ แน่นอนว่าการสังหารผู้หญิงเป็นบาปอันใหญ่หลวง หากไม่มาพบพวกเราและเราตายไป จะต้องได้รับผลแห่งบาปกรรมนี้ ดังนั้น โปรดมาพบเรา อย่าคิดว่ามนุษย์จะต้องตายด้วยอาวุธเท่านั้น เราถูกสังหารจากที่พระองค์หายตัวไป ควรพิจารณาว่าจะรับผิดชอบในการสังหารสตรีอย่างไร เรามีความกตัญญูที่คุ้มครองเราหลายครั้ง จากพิษในแม่น้ำยะมุนาที่งูคาลิยะปล่อยออกมา จากความโกรธของบะคาสุระ จากห่าฝนของพระอินทร์ จากไฟป่า และเหตุการณ์อื่นๆ อีกมากมาย ท่านเป็นผู้ยิ่งใหญ่ที่สุด และเป็นผู้มีพลังอำนาจมากที่สุด เป็นสิ่งอัศจรรย์ที่ปกป้องเราจากภยันตรายต่างๆ มากมาย แต่แปลกใจที่ละทิ้งเราไปในตอนนี้ คริชณะที่รัก เพื่อนรัก เราทราบดีว่า อันที่จริง ท่านมิใช่บุตรของพระมารดายะโชดา หรือชายเลี้ยงวัว นันดะ มะฮาราจะ ท่านคือองค์ภควาน เป็นอภิวิญญาณของมวลชีวิต ด้วยพระกรุณาธิคุณอันหาที่สุดมิได้จึงมาปรากฏบนโลก เพราะพระพรหมทรงขอร้องให้มาปกป้องโลกนี้ ด้วยพระเมตตาทรงปรากฏมาในราชวงศ์ยะดุ โอ้ ผู้ยอดเยี่ยมที่สุดแห่งราชวงศ์ยะดุ หากผู้ใดเกรงกลัววิถีชีวิตวัตถุ และมายอมรับพระบาทรูปดอกบัว ท่านไม่มีวันปฏิเสธที่จะคุ้มครองป้องกันเขา ท่าทีท่านอ่อนหวานและเป็นอิสระ สัมผัสกับเทพธิดาแห่งโชคลาภด้วยมือข้างหนึ่ง และมืออีกข้างหนึ่งถือดอกบัว นั่นคือลักษณะพิเศษ ฉะนั้น โปรดกรุณามาอยู่ต่อหน้าเราและให้พรเราด้วยดอกบัวในมือ “คริชณะที่รัก ผู้สังหารความกลัวทั้งหมดของชาววรินดาวะนะ ท่านคือวีรบุรุษผู้มีพลังอำนาจสูงสุด เรารู้ว่าท่านสามารถสังหารความภูมิใจอันมิควรของสาวก และความภูมิใจของผู้หญิงเช่นเราด้วยรอยยิ้มอันสง่างาม เราเป็นเพียงคนรับใช้และทาสของท่าน ดังนั้น โปรดรับเราด้วยการแสดงใบหน้าอันสง่างามคล้ายรูปดอกบัวของท่าน
“คริชณะที่รัก อันที่จริงเรามีราคะมากที่ได้สัมผัสกับพระบาทรูปดอกบัว พระบาทรูปดอกบัวสังหารบาปกรรมทั้งปวงของสาวกผู้ยึดเอาพระองค์เป็นที่พึ่งแน่นอน ทรงมีความกรุณามากแม้แต่สัตว์ธรรมดาทั่วไปยังรับเอาพระบาทรูปดอกบัวของพระองค์เป็นที่พึ่ง พระบาทรูปดอกบัวยังเป็นที่พักพิงของเทพธิดาแห่งโชคลาภ ถึงกระนั้น ยังเต้นรำกับงูคาลิยะอยู่บนศีรษะหลายหัวของมัน บัดนี้ เราขอร้องได้โปรดกรุณาวางพระบาทรูปดอกบัวของพระองค์บนอกของเรา และทำให้ความปรารถนาแห่งราคะสงบลงเมื่อมาสัมผัสกับพระองค์
“โอ้ องค์ภควาน ดวงตาอันน่ารักของพระองค์เหมือนดอกบัว สวยงาม และน่าชื่นชมมาก คำพูดอันหวานจับใจเป็นที่ชื่นชอบ แม้แต่นักวิชาการผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดยังมาหลงเสน่ห์ พวกเราหลงเสน่ห์เช่นเดียวกันจากการพูดจาและจากความสง่างามของใบหน้าและดวงตา โปรดทำให้เราพึงพอใจด้วยการจูบที่มีรสน้ำทิพย์ องค์ภควาน ที่รัก คำที่พระองค์พูดหรือที่อธิบายเกี่ยวกับลีลาของพระองค์เปี่ยมด้วยน้ำทิพย์ เราเพียงแต่พูดหรือฟังจะทำให้อยู่รอดปลอดภัยจากไฟอันโชติช่วงแห่งความเป็นอยู่ทางวัตถุ เทวดาผู้ยิ่งใหญ่ เช่น พระพรหมและพระศิวะสวดภาวนาพระบารมีแห่งคำพูดของพระองค์เสมอ เทวดาทำเช่นนี้เพื่อกำจัดบาปกรรมของมวลชีวิตในโลกวัตถุ หากใครเพียงแต่พยายามสดับฟังคำพูดทิพย์จะสามารถพัฒนามาสู่ระดับแห่งบุญฤทธิ์โดยรวดเร็ว สำหรับไวชณะวะคำพูดของพระองค์ให้ความสุขทิพย์ นักบุญผู้แจกจ่ายสารทิพย์นี้ไปทั่วโลกเป็นผู้มีใจบุญอันดับหนึ่ง” (ยืนยันโดย รูพะ โกสวามี ด้วยว่าองค์ภควาน เชธันญะ ทรงเป็นอวตารผู้มีจิตใจกว้างใหญ่ไพศาลมากที่สุด เพราะทรงแจกจ่ายคำดำรัสขององค์ภควาน และความรักแห่งคริชณะไปทั่วโลกโดยไม่คิดมูลค่าใดๆ)
พวกโกปี พูดต่อไปว่า “คริชณะที่รัก ท่านฉลาดแกมโกงดีมาก ลองคิดดูว่าเรามีความทุกข์เพียงใด จากเพียงแต่ระลึกถึงรอยยิ้มที่ฉลาดแกมโกง การมองอันน่าชื่นชม การเดินไปกับเราในป่าวรินดาวะนะ การทำสมาธิที่เป็นมงคล การสนทนากับพวกเราในที่ลับตาคนที่ทำให้หัวใจเราอบอุ่น บัดนี้ เราทั้งหมดเศร้าใจที่ระลึกถึงลีลาของพระองค์ กรุณาช่วยเรา คริชณะที่รัก แน่นอนว่าท่านรู้ว่าเราเสียใจเพียงใดช่วงที่ท่านออกจากหมู่บ้านนวรินดาวะนะไปเลี้ยงโคในป่า เราได้รับผลกระทบมากเพียงใดเมื่อคิดถึงพระบาทรูปดอกบัวอันนุ่มนวลที่ถูกตำด้วยหญ้าแห้งและหินก้อนเล็กๆในป่า! เรายึดมั่นต่อพระองค์มากจนต้องคิดถึงพระบาทรูปดอกบัวอยู่ตลอดเวลา
“โอ้ คริชณะ เมื่อท่านกลับมาจากทุ่งหญ้าพร้อมสัตว์เลี้ยง เราเห็นใบหน้าปกคลุมไปด้วยผมหยักศก และฝุ่นที่กระจายจากเท้าวัวเกาะติดอยู่ เห็นรอยยิ้มหวานละมัยบนใบหน้า ความปรารถนาจะมีความสุขกับท่านเพิ่มเป็นทวีคูณ โอ้ คริชณะที่รัก ท่านคือคู่รักสูงสุดผู้ให้ที่พึ่งแด่ดวงวิญญาณที่ศิโรราบเสมอ ให้ความปรารถนาของทุกคนสมประสงค์ พระบาทรูปดอกบัวของพระองค์เป็นที่สักการะบูชาแม้แต่พระพรหมผู้สร้างจักรวาล ผู้ใดที่บูชาพระบาทรูปดอกบัว พระองค์จะให้พรแก่เขาโดยไม่ต้องสงสัย ดังนั้น โปรดกรุณาชื่นชมยินดีกับเรา วางพระบาทรูปดอกบัวไว้ที่อกของเราเพื่อปลดเปลื้องความทุกข์ปัจจุบัน คริชณะที่รัก พวกเรารอการจูบจากพระองค์ซึ่งการจูบนี้ยังเสนอให้ขลุ่ย เสียงจากขลุ่ยทำให้ทั่วโลกและหัวใจเราหลงใหล ดังนั้น โปรดกลับมาจูบพวกเราด้วยริมฝีปากที่เปี่ยมด้วยน้าทิพย์ของพระองค์”
ในที่สุด เมื่อคริชณะทรงปรากฏอีกครั้ง มาอยู่ร่วมกับพวกโกปี ดูสง่างามมาก เหมาะสมกับผู้มีความมั่งคั่งนานัปการ กล่าวใน บระฮมะ-สัมฮิทา ว่า อานันดะ-ชิน-มะยะ-ระสะ-พระทิบาวิทาบิฮ คริชณะเพียงองค์เดียวไม่สง่างามเท่าใดนัก แต่เมื่อพลังงาน โดยเฉพาะพลังงานแห่งความสุขซึ่งมีราดาราณีเป็นผู้แทนที่แบ่งภาคออก มา คริชณะดูสง่างามมาก แนวคิดแห่งความสมบูรณ์ของมายาวาดีเกี่ยวกับสัจธรรมโดยปราศจากพลังอำนาจ เนื่องจากความรู้ไม่เพียงพอ อันที่จริง หากไม่มีการแสดงพลังอำนาจต่างๆ สัจธรรมจะไม่สมบูรณ์ อานันดะ-ชิน-มะยะ-ระสะ หมายถึง พระวรกายของพระองค์เป็นทิพย์ มีความปลื้มปีติสุข และความรู้อมตะ คริชณะรายล้อมไปด้วยพลังอำนาจต่างๆ เสมอ ดังนั้น จึงมีความสมบูรณ์และสง่างาม เราเข้าใจจาก บระฮมะ-สัมฮิทา และ สคันดะ พุราณะ ว่าคริชณะทรงรายล้อมไปด้วยเทพธิดาแห่งโชคลาภหลายๆ พันองค์ โกปี ทั้งหมดคือเทพธิดาแห่งโชคลาภ และคริชณะเดินควงแขนไปกับพวกโกปี ตามริมฝั่งแม่น้ายะมุนา
กล่าวไว้ใน สคันดะ พุราณะ ว่า จากจำนวนเป็นพันๆโกปี 16,000 คน อยู่ในแนวหน้า จาก 16,000 โกปี นี้ 108 คนโดดเด่นโดยเฉพาะ และจาก 108 โกปี นี้ แปดคนโดดเด่นขึ้นไปอีก และจากแปดคนนี้ ราดาราณีและชันดราวาลี มีความโดดเด่นกว่า และจากโกปี สองคนนี้ ราดาราณีโดดเด่นที่สุด
เมื่อคริชณะเข้าไปในป่าตามริมฝั่งแม่น้ำยะมุนา แสงจันทร์ได้ขจัดความมืดรอบๆเนื่องจากอยู่ในฤดู ดอกไม้ต่างๆ เช่น คุนดะ และคะดัมบะ กำลังออกดอกเบ่งบาน ลมอ่อนๆโชยเอากลิ่นหอมของดอกไม้เหล่านี้ไปทั่ว จากกลิ่นหอมของดอกไม้ ฝูงผึ้งบินอยู่ในสายลมคิดว่ากลิ่นหอมเหล่านี้คือน้าผึ้ง พวกโกปี ทำที่นั่งสำหรับคริชณะด้วยกาารปาดหน้าทรายนุ่มให้เรียบ และปูผ้าบนทราย
พวกโกปี ที่มาชุมนุมอยู่ ณ ที่นี้ ส่วนใหญ่คือผู้ปฏิบัติตามคัมภีร์พระเวททั้งหมดในชาติก่อนๆ ขณะที่พระรามเสด็จลงมา พวกนางคือนักวิชาการพระเวทผู้ปรารถนามาคบหาสมาคมกับพระราม ในความรักฉันสามีภรรยา พระรามทรงให้พรว่าพวกนางจะปรากฏเมื่อคริชณะทรงปรากฏ และคริชณะจะทำให้ความปรารถนาของพวกนางสมประสงค์ ระหว่างที่คริชณะปรากฏ นักวิชาการพระเวทได้เกิดมาในรูป โกปี แห่งวรินดาวะนะ ในฐานะที่เป็นโกปีสาว มาคบหาสมาคมกับคริชณะ เพื่อให้ความปรารถนาในชาติก่อนสมประสงค์ จุดมุ่งหมายสูงสุดในความปรารถนาอันสมบูรณ์สูงสุดได้บรรลุถึง และพวกนางมีความร่าเริงยินดีมาก จนกระทั่งไม่มีความปรารถนาสิ่งอื่นใดทั้งสิ้น ยืนยันไว้ใน ภควัต-คีตา ว่าหากผู้ใดบรรลุถึงองค์ภควาน จะไม่ปรารถนาสิ่งอื่นใดทั้งสิ้น เมื่อพวกโกปี และคริชณะมาอยู่ร่วมกัน ไม่เพียงแต่ความทุกข์ของพวกนางเท่านั้นแต่ความเสียใจที่คริชณะหายตัวไปก็ถูกปลดเปลื้องไปด้วย รู้สึกว่าไม่มีความปรารถนาอื่นใดทั้งสิ้น มีแต่ความพึงพอใจอย่างเต็มเปี่ยมบริบูรณ์ที่มีคริชณะร่วมอยู่ด้วย พวกนางปูผ้าลงบนพื้น ผ้าเหล่านี้ทำมาจากลินินอย่างดี และโรยด้วยคุงคุมะสีเแดงที่ทาอยู่บนหน้าอกของพวกนาง ปูที่นั่งให้คริชณะด้วยความระมัดระวัง คริชณะทรงเป็นชีวิตและจิตใจ พวกนางได้จัดสถานที่นั่งที่สะดวกสบายมากสำหรับคริชณะ
นั่งอยู่ท่ามกลางพวกโกปี คริชณะดูมีความสง่างามมากยิ่งขึ้น โยคีผู้ยิ่งใหญ่ เช่น พระศิวะ และพระพรหม แม้แต่ องค์ภควาน เชชะ และองค์อื่นๆด้วย พยายามตั้งมั่นสมาธิให้มีคริชณะอยู่ในหัวใจ แต่ ณ ที่นี้พวกโกปี เห็นคริชณะนั่งบนผ้าอยู่ต่อหน้าต่อตาจริงๆ ในสังคมโกปี คริชณะดูมีความสง่างามมาก โกปี เป็นหญิงสาวที่มีความสวยงามมากที่สุดภายในสามโลก มาชุมนุมรายล้อมอยู่รอบๆ คริชณะ
อาจมีคำถามว่า คริชณะนั่งอยู่ และมีพวกโกปี สาวมานั่งรายล้อมมากมายได้อย่างไร และคริชณะนั่งเพียงคนเดียว มีคำสำคัญในโศลกนี้ คือ อีชวะระ ดังที่กล่าวใน ภควัต-คีตา ว่า อีชวะระฮ สารวะ–บูทานาม คำว่าอีชวะระ หมายถึงองค์ภควานผู้ทรงเป็นอภิวิญาณประทับในหัวใจของทุกชีวิต คริชณะทรงแสดงพลังอำนาจแห่งการแบ่งภาคนี้มาเป็นพะระมาทมาในการมาชุมนุมกันของพวกโกปี คริชณะนั่งอยู่ข้างๆโกปี แต่ละคน โดยที่โกปี คนอื่นๆ มองไม่เห็นคริชณะมีความกรุณาต่อพวกโกปี มาก แทนที่จะนั่งอยู่ภายในหัวใจและทำให้พวกนางพึงพอใจในการทำสมาธิแบบโยคะ คริชณะมาประทับอยู่ข้างๆ จากการประทับข้างนอก แสดงให้เห็นถึงการกระทำอันเป็นพิเศษสำหรับพวกโกปี ผู้มีความงามที่ได้รับการคัดสรรมาแล้วจากการสร้างทั้งหมด การที่ได้องค์ภควานที่พวกนางรักมากที่สุด พวกโกปี เริ่มทำให้พระองค์พอใจด้วยการเลิกคิ้วและยิ้ม และด้วยการเก็บความรู้สึกโกรธไว้ในใจ บางคนเอาพระบาทรูปดอกบัวของคริชณะมาไว้บนตักและนวด ในขณะที่ยิ้มอยู่ พวกนางแสดงถึงความโกรธที่อัดอั้นไว้อย่างมิดชิด และกล่าวว่า “คริชณะที่รัก พวกเราเป็นผู้หญิงธรรมดาแห่งวรินดาวะนะ ไม่รู้เกี่ยวกับความรู้แห่งพระเวทเท่าใดนักว่าอะไรถูกอะไรผิด ดังนั้น ขอถามในฐานะเป็นผู้ทรงคุณวุฒิ ท่านสามารถตอบได้อย่างเหมาะสมในความสัมพันธ์ระหว่างคู่รัก เราพบว่ามีชายอยู่สามประเภท ประเภทแรกได้แต่รับอย่างเดียว ประเภทที่สองตอบสนองเป็นอย่างดีถึงแม้ว่าคู่รักจะทำในสิ่งตรงกันข้าม และชายประเภทที่สามไม่ทำทั้งในสิ่งตรงกันข้ามหรือว่าตอบรับกับความสัมพันธ์ในเรื่องความรัก ดังนั้น จากสามประเภทนี้ ท่านชอบประเภทไหน หรือคิดว่าประเภทไหนซื่อสัตย์?”
คริชณะตอบว่า “เพื่อนๆ ที่รักของข้า ผู้ที่เพียงแต่รับอย่างเดียวในการสัมพันธ์แห่งรักกับอีกฝ่ายหนึ่งเหมือนพ่อค้า พวกเขาจะให้ธุรกิจความรักมากเท่ากับที่ได้รับจากอีกฝ่ายหนึ่ง อันที่จริงไม่มีความรัก เป็นเพียงธุรกิจเท่านั้นและเป็นผลประโยชน์ส่วนตนหรือมีตัวเองเป็นศูนย์กลาง ชายประเภทที่สองดีกว่า ผู้ที่รักอีกฝ่ายหนึ่งแม้อีกฝ่ายจะไม่รัก แม้ไม่มีความสัมพันธ์ทางเพศยังดีกว่าพวกธุรกิจ ความรักที่จริงใจพบได้ระหว่างบิดามารดาที่รักลูกๆ แม้ลูกๆจะไม่ใยดี ชายประเภทที่สามไม่ตอบรับหรือปฏิเสธ แบ่งได้อีกเป็นสองกลุ่ม คือ กลุ่มแรกมีความพึงพอใจอยู่ในตัวเอง ผู้ไม่จำเป็นที่ต้องได้รับความรักจากผู้ใด พวกนี้เรียกว่าอาทมารามะ หมายความว่า พวกเขาซึมซาบความนึกคิดอยู่ที่องค์ภควาน ดังนั้น จึงไม่สนใจใยดีว่าใครจะรักหรือไม่รัก แต่อีกกลุ่มหนึ่งเป็นชายที่ไม่กตัญญูเรียกว่าเป็นผู้ที่มีใจกระด้าง พวกนี้กำเริบต่อผู้อาวุโสตัวอย่างเช่น บุตรชาย ถึงแม้จะได้รับสิ่งต่างๆ มากมายจากผู้ปกครองที่รักเขา แต่อาจมีใจกระด้างและไม่ตอบสนอง ผู้ที่อยู่ในกลุ่มนี้โดยทั่วไปเรียกว่า กุรุ-ดรุฮะ หมายความว่า ได้รับความรักจากบิดามารดา หรือจากพระอาจารย์ทิพย์ ถึงกระนั้นเขายังปฏิเสธพวกท่าน”
คริชณะทรงตอบคำถามของพวกโกปี โดยอ้อมแม้คำถามเหล่านี้แสดงนัยว่า คริชณะมิได้ต้อนรับความสัมพันธ์อย่างถูกต้อง การตอบนี้คริชณะกล่าวว่า ในฐานะที่ทรงเป็นองค์ภควาน มีความพึงพอใจอยู่ในตนเอง ทรงไม่จำเป็นต้องได้รับความรักจากผู้ใด ในขณะเดียวกันก็กล่าวว่ามิใช่ว่าจะไม่กตัญญู
คริชณะกล่าวต่อ “เพื่อนๆ ที่รักของข้า พวกเธออาจได้รับความทุกข์จากคำพูด และการกระทำของข้า แต่ต้องรู้ว่าบางครั้งข้ามิได้ตอบสนองสาวกในความสัมพันธ์กับข้า และปรากฏว่าสาวกยึดมั่นต่อข้ามาก แต่บางครั้งข้ามิได้ตอบสนองความรู้สึกอย่างเหมาะสมเพื่อเพิ่มพูนความรักที่มีต่อข้ามากยิ่งขึ้น หากสามารถเข้าถึงข้า อย่างง่ายดาย อาจคิดว่า “คริชณะหาได้ง่ายมาก” ดังนั้น บางครั้งข้าจึงไม่ตอบ หากคนจนไม่มีเงิน ต่อมารวยขึ้นมาก หลังจากนั้นสูญเสียเงินไปหมด เขาจะคิดถึงทรัพย์สมบัติที่สูญเสียไปวันละยี่สิบสี่ชั่วโมง เช่นเดียวกันเพื่อเพิ่มพูนความรักของสาวก บางครั้งดูเหมือนข้าสูญหายไป แทนที่จะลืม พวกเขารู้สึกว่าความรักที่มีต่อข้าเพิ่มพูนขึ้น เพื่อนๆที่รัก อย่าคิดชั่วครู่ว่าข้าสัมพันธ์กับเธอเหมือนสาวกธรรมดาทั่วไป ข้ารู้ว่าพวกเธอคือใคร ละทิ้งหน้าที่รับผิดชอบทางสังคมและศาสนาทั้งหมด ยกเลิกความสัมพันธ์ทั้งหมดกับผู้ปกครองโดยไม่สนใจใยดีกับประเพณีสังคม และหน้าที่ทางศาสนา เธอมาหาและรักข้า ข้าต้องรับผิดชอบต่อพวกเธอมากจนไม่สามารถปฏิบัติต่อพวกเธอเหมือนสาวกธรรมดาทั่วไป อย่าคิดว่าอยู่ห่าง ข้าอยู่ใกล้ๆ พวกเธอ เพียงแต่มองดูว่ามีความกระตือรือร้นต่อข้ามากเพียงใดขณะที่ข้าไม่อยู่ ดังนั้น กรุณาอย่าจับผิดข้า เพราะพิจารณาว่าข้าเป็นสุดที่รัก โปรดกรุณาอภัยหากข้าทำสิ่งผิด ข้าไม่สามารถชดใช้กับความรักอันต่อเนื่องที่พวกเธอมีต่อข้า แม้ตลอดชีวิตของเทวดาบนสวรรค์ เป็นไปไม่ได้ที่จะตอบแทนพวกเธอ หรือแสดงความกตัญญูต่อความรักของพวกเธอ ฉะนั้น โปรดพอใจกับบุญบารมีที่ได้ทำ พวกเธอได้แสดงความรักที่มีต่อข้าเป็นตัวอย่าง เอาชนะความยากลำบากอย่างใหญ่หลวงที่เกิดขึ้นมาจากความสัมพันธ์ทางครอบครัว โปรดพอใจกับบุคลิกตัวอย่างอันสูงส่งของพวกเธอนี้ เป็นไปไม่ได้ที่ข้าจะตอบแทนบุญคุณของพวกเธอนี้ได้”
บุคลิกตัวอย่างแห่งการอุทิศตนเสียสละรับใช้ แสดงให้เห็นโดยสาวกที่วรินดาวะนะ เป็นการอุทิศตนเสียสละรับใช้ที่บริสุทธิ์ที่สุด กล่าวไว้ในชาสทระ หรือพระคัมภีร์ที่เชื่อถือได้ว่า การอุทิศตนเสียสละรับใช้ต้อง อไฮทุคะ และ อัพระทิฮะทะ หมายความว่าการอุทิศตนเสียสละรับใช้ต่อคริชณะ ขนบธรรมเนียมประเพณีทางการเมืองและทางศาสนาตรวจสอบไม่ได้ ระดับแห่งการอุทิศตนเสียสละรับใช้เป็นทิพย์ อยู่เสมอโดยเฉพาะพวกโกปี แสดงให้เห็นถึงการอุทิศตนเสียสละรับใช้ต่อคริชณะอย่างบริสุทธิ์ ถึงขนาดที่คริชณะะเองยังเป็นหนี้ต่อพวกโกปี องค์ภควาน เชธันญะ ตรัสว่า การอุทิศตนเสียสละรับใช้ที่พวก โกปี แห่งวรินดาวะนะแสดงอยู่เหนือพิธี กรรมอื่นๆ ทั้งหมดในการเข้าหาองค์ภควาน
ดังนั้น ขอจบคำอธิบายโดยบัคธิเวดันธะ หนังสือ “องค์ภควาน คริชณะ”
บทที่สามสิบเอ็ด “บทเพลงโดยพวกโกปี”
บทที่สามสิบเอ็ด “บทเพลงโดยพวกโกปี”